این پرونده از مهرماه سال ۱۳۸۲ تا مرداد سال ۱۳۸۴ یعنی به مدت ۲۲ ماه توسط حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی پیگیری می‌شد و پس از آن و همزمان با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد به مدت ۲۶ ماه یعنی از ۲۵ مرداد ۱۳۸۴ تا ۲۸ مهر ۱۳۸۶ به علی لاریجانی دبیر وقت این شورا سپرده شد.

۲ سال بعد یعنی ۲۹ مهرماه ۱۳۸۶ پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به سعید جلیلی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان سپرده شد و تا روی کار آمدن دولت تدبیر و امید توسط وی پیگری می‌شد.

هرچند طرف مذاکره پرونده هسته‌ای کشور در زمان حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی، وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه، آلمان – زیر سایه سنگین آمریکا - و در زمان علی لاریجانی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یعنی خاویر سولانا به همراه سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا بود، اما در زمان تصدی پست دبیری شورای عالی امنیت ملی توسط سعید جلیلی این پرونده بُعد جدیدی به خود گرفت، چرا که این بار طرف مورد مذاکره، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یعنی کا‌ترین اشتون به همراه معاونان ۶ کشور آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان شد.

پرونده هسته‌ای ایران با فراز و فرودهایی مسیر خود را طی می‌کرد که به حماسه سیاسی ۲۴ خرداد ۹۲ رسید و با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مسیر پرونده هسته‌ای کشور نیز دچار تغییر و تحول شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی که زمانی دبیر شورای عالی امینت ملی بود در راس این شورا قرار گرفت و در اولین روزهای ریاست جمهوری خود مراحل اجرایی پرونده کهن هسته‌ای کشورمان را از شورای عالی امنیت ملی به وزات امور خارجه منتقل کرد تا شاید از بار امنیتی بودن این پرونده بکاهد و با انتخاب سیاستمدار کهنه‌کار، تکلیف این پروندهِ قطور را تعیین کند.

در حالی محمدجواد ظریف سکانداری وزارت امور خارجه و مسئولیت اجرایی پرونده هسته‌ای کشور را عهده‌دار شده است که در طرف غربی نیز شاهد تغییر و تحولاتی هستیم به طوری که خانم «کا‌ترین اشتون» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آبان ماه امسال جای خود را به خانم «فدریکا موگرینی» داد و علاوه بر آن وزرای خارجه ۶ کشور مدعی جهان نیز شخصا وارد مذاکرات هسته‌ای با ایران شده‌اند.

در عمر ۲۰ ماهه دولت یازدهم، پرونده هسته‌ای بار‌ها و بار‌ها مورد مذاکره طرفین قرار گرفته و تا گام‌های پایانی پیش رفته است اما شیطنت – بخوانید خباثت – برخی کشور‌ها که جرات «نه» گفتن به لابی سنگین رژیم صهیونیستی ندارند، در مراحل پایانی مسیر پرونده را به بُن بست کشانده است.

تیم هسته‌ای ایران به سکانداری محمدجواد ظریف ۳ آذر ۹۲ با گروه ۵+۱ به توافقی دست یافت که مقرر شد ظرف مدت ۱۲ ماه به توافق نهایی برسند اما در سالگرد این توافق - یعنی ۳ آذر ۹۳ - طرفین با صدور بیانیه‌ای حصول توافق نهایی را تا ۹ تیر ۹۴ به تعویق انداختند.

پایان دموکراتی

روند مذاکرات می‌رفت تا روزهای خوشی را به مذاکره کنندگان هسته‌ای ۲ طرف رقم بزند که صدای زنگ انتخابات گنگره آمریکا نواخته شد، گنگره‌ای که دموکرات‌های حامی «باراک اوباما» مجبور شدند صندلی خود را به رقیب، یعنی جمهوری خواهان واگذار کنند.

پیش بینی می‌شد با پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات، مسیر مذاکرات هسته‌ای تحت تاثیر قرار بگیرد، که چنین هم شد.

جمهوری خواهان که هم حزبی «جرج بوش» - قاتل هزاران بی‌گناه در عراق و افغانستان و پاکستان - به شمار می‌روند، دُز بیشتری در عرصه‌های خشونت، جنگ طلبی، اسلام ستیزی، استعمارگری، چپاول ثروت کشورها و... نسبت به دموکرات‌ها دارند.

اخیرا اعضای جمهوری خواه کنگره آمریکا طرحی را به جریان انداخته‌اند که راه را برای تشدید تحریم‌های ایران باز می‌کند.

ظاهرا در این طرح اهدافی چون «صفر کردن صادرات نفت ایران» و «فشارهای بیشتر اقتصادی و تجاری بر ایران» تدارک دیده شده است، البته در طرح قید شده است درصورت نتیجه نداشتن مذاکرات، تحریم‌های جدید به‌صورت خودکار اعمال خواهد شد!

هر چند باراک اوباما اعلام کرده با تشدید تحریم‌ها علیه ایران مخالف است و حتی به گنگره جمهور یخواه هشدار داده است در صورت تصویب اعمال تحریم آن را وتو خواهد کرد، که این موضوعات به نوعی مشکلات داخلی آمریکا است و باید باراک اوباما آن را حل کند نه گره ۵+۱ و ایران!

اما مسئولان جمهوری اسلامی ایران بازهم با هوشیاری اعلام کردند هرگونه اقدامات کنگره آمریکا را بی‌پاسخ نخواهند گذاشت و حتی گفتند دعوای بین کنگره و کاخ سفید به خودشان مربوط است.

اهرم کنگره برای افزایش فشار به ایران

علی لاریجانی روز شنبه – ۴ بهمن - که در همایش سراسری ستادهای دهه فجر انقلاب اسلامی سخن می‌گفت، در بخشی از سخنان خود به دعوای کنگره با کاخ سفید اشاره کرد و گفت: به نظر می‌رسد که آمریکا با استفاده از اهرم کنگره به دنبال افزایش فشار بر ایران است اما این اتفاقات و اختلافات داخلی آمریکا به ما مربوط نیست از طرف دیگر این موضوع قابل اهمیت است که ایران در مسئله هسته‌ای در مقابل زیاده خواهی‌های استکبار ایستاده و این موضوع یکی از بخش‌های تفکر انقلاب اسلامی در استکبار ستیزی است.

رئیس مجلس در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: یکی از دلایلی که ایران باید در مسئله هسته‌ای در مقابل خواسته‌های کشورهای غربی پایداری کرده و بایستد این است که موضوعات مطرح شده در مذاکرات یک نشانه زورگویی است البته غربی‌ها اگر می‌توانستند، به بهانه مسئله هسته‌ای با جمهوری اسلامی وارد جنگ می‌شدند حال موضع کنونی این کشور‌ها از سر دلسوزی نیست بلکه نتیجه جنگ برای آن‌ها گران تمام می‌شود بنابراین در چند وقت اخیر از راه‌های دیگر به کشور فشار آورده‌اند.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در چند سال اخیر کشورهای غربی با استفاده از ابزارهایی مانند تحریم به دنبال فشار بر جمهوری اسلامی بودند اما پس از مدتی مشاهده کردند که این رویکرد موثر نبود و جمهوری اسلامی در حوزه هسته‌ای به پیشرفت‌های بسیاری دست یافته است بنابراین پای میز مذاکره آمده‌اند البته در شرایط کنونی غربی‌ها به ویژه آمریکایی‌ها اعلام می‌کنند که تحریم‌ها ایران را به پای میز مذاکره آورده اما باید بگویم که به علت غیرموثر بودن تحریم‌ها کشورهای غربی مجبور به مذاکره با ایران شدند.

وی با اشاره به موضوعات مطرح شده درباره مخالفت و تلاش‌های اخیر کنگره در مسئله هسته‌ای ایران گفت: قطعا اقدامات کنگره آمریکا و اختلافات دولت و این بخش به ما مربوط نیست از این رو اگر آقای اوباما نمی‌تواند مسائل داخلی خود را حل کند مسئول اصلی شکست مذاکرات خود آمریکا است.

هشدار لاریجانی

حتی علی لاریجانی در حاشیه نشست مشترک با رئیس مجلس گرجستان پا را از این فرا‌تر گذاشت و هشدا داد در صورتی که کنگره آمریکا در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران را تحریم کند، از این مسیر پشیمان می‌شود و البته ایران سناریوی لازم در این شرایط را به طور جدی طراحی کرده و قطعا آنان با حرکت جهشی ایران در فناوری هسته‌ای مواجه می‌شوند.

طراحی سناریو در مجلس

وی در مورد اینکه اگر کنگره آمریکا در جریان مذاکرات هسته‌ای بین ایران و ۱+۵، تحریم‌های جدیدی را به تصویب برساند، مجلس شورای اسلامی چه واکنشی نشان خواهد داد، گفت:: نمی‌خواهم الان راجع به میزان اصالت این بحث‌ها قضاوت کنم ولی روشن است که ما سناریوی این موضوع را به طور جدی در ایران طراحی کردیم و اگر کنگره آمریکا دست به اعمال تحریم‌های جدید بزند، قطعا از رفتن به این مسیر پشیمان می‌شود و البته با حرکت جهشی ایران در فناوری هسته‌ای مواجه می‌شوند و این برای جمهوری اسلامی ایران مقدور است.

وی افزود: ایران انعطاف‌هایی را در مذاکرات هسته‌ای از خودش نشان داده و برای حل مسئله از سایر مذاکرات سیاسی همواره تاکید داشته است اما اینکه آقای اوباما گفته مشکلاتی با کنگره و پارلمان دارد، این موضوعات به ما مربوط نمی‌شود و ایران نباید هزینه حل این مشکلات را بپردازد و البته آقای اوباما نیز نباید ناتوانی‌اش در حل چنین مشکلاتی را در مذاکرات سرریز کند. آن‌ها هم باید توانایی کنترل اوضاع مانند ما را داشته باشند.

وی با بیان اینکه مسیر مذاکرات را مسیر مناسب و معقولی می‌دانیم، گفت: حالا اگر نمی‌توانند مشکلات خودشان را حل کنند، نباید بگویند مذاکرات هسته‌ای مشکل پیدا کرده است، ناتوانی در این امر معنایش این است که آن‌ها مذاکرات را به هم زده‌اند.

تهدید ظریف

این پایان خط و نشان مسئولان ارشد جمهوری اسلامی ایران به آمریکا نبود چرا که محمد جواد ظریف جمعه شب – ۳ بهمن - در میزگردی در نشست سالانه داووس در این باره که اگر کنگره آمریکا تحریم‌هایی جدید علیه ایران وضع کند چه خواهد شد، گفت: تحریم‌های جدید کنگره آمریکا علیه ایران باعث از میان رفتن طرح اقدام مشترک می‌شود که سال گذشته در ژنو درباره آن توافق کردیم. رئیس جمهور آمریکا قدرت وتوی آن را دارد ولی پارلمان ما نیز اقدام متقابل خود را دارد.

مجلس تلافی می کند

او در پاسخ به سوال یکی از حضار که این اقدام تلافی جویانه مجلس شورای اسلامی چه خواهد بود، گفت: من نمی‌دانم؛ این به عهده نمایندگان مجلس است. آنان به صراحت گفته‌اند که اگر کنگره آمریکا این طرح را تصویب کند، آنان نیز طرحی را تصویب می‌کنند که از دولت خواهد خواست در صورت اجرای عملی تحریم‌ها علیه ایران، ما نیز میزان غنی سازی خود را افزایش بدهیم.

وزیر امور خارجه گفت: انتظارات و خواست‌های دیگری نیز مطرح است که غنی سازی در سطوح بالا‌تر باید انجام بگیرد. هر احتمالی مطرح است و من نمی‌خواهم وارد آن شوم زیرا باور دارم که احتمال خوبی برای رسیدن به توافق وجود دارد و نباید این فرصت را از دست بدهیم.

ظریف گفت: تحریم‌ها باعث نشدند که دولت ما به میز گفتگو‌ها بیاید. اگر تحریم‌ها دولت ما را به مذاکره سوق داده بود اکنون باید میز مذاکره را ترک می‌کردیم.

وزیر امور خارجه ایران گفت: ما می‌خواهیم ماهیت و پویایی روابطمان را تغییر بدهیم و اگر چنین اتفاقی روی بدهد، برای همه بهتر خواهد بود.

وزیر امور خارجه ایران افزود مجلس ایران نیز می‌تواند در اقدامی تلافی جویانه با تصویب طرحی بر ضرورت افزایش درصد غنی سازی اورانیوم تاکید ورزد.

امریکا و ایران امیدوارند مذاکرات گروه پنج به علاوه یک با تهران بتواند به توافقنامه‌ای جامع درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی منتهی شود.

ظریف گفت: «ما با دست یافتن به یک توافق چیزی را از دست نخواهیم داد و من امیدوارم بتوانیم به زودی به این توافق دست یابیم.» ظریف خاطرنشان کرد: «من معتقدم امکان دستیابی به چنین توافقی وجود دارد و ما نباید این فرصت را از دست بدهیم».

با این اوصاف جان بینر، رییس مجلس نمایندگان آمریکا از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی دعوت کرد در جلسه مشترک مجلس نمایندگان و سنای آمریکا که ماه آینده برگزار می‌شود، شرکت و سخنرانی کند.! موضوعی که ظاهرا خشم دولتمردانِ نامرد امریکا را در پی داشته است.

اما کیست نداند که سایه سنگین لابی صهیونیستی در آمریکا بر همه میزهای تصمیم گیری این کشور گسترانده شده است و دعوای کنگره و کاخ سفید تنها ابزاری برای فشار به ایران است تا در آستانه مذاکرات امتیاز دیگری بگیرند! چه اینکه اگر اوباما بنای کنار آمدن با ایران داشت در یک سال گذشته حداقل تحریم جدید اعمال نمی‌کرد نه اینکه در دقیقه ۹۰ فریاد «تلاش برای همکاری» سر دهد!

گزارش از وحید عظیم نیا